Koala - Australias "teddybjørn"
Forfatter: Scandion
Publiseringsdato: 08.07.2003
Foto: Scandion.
Koalabjørnen (Phascolarctos cinereus) er ein art
av familien klatrande pungdyr. Den klatrar i trea med nesten like klossete
og langsomme bevegelsar som dovendyret.
Med sin bjørnepels har den likevel ein pussig likheit
med vår eigen bjørn, ei likheit som blir understreka ved at
den manglar hale. Men koalaen blir ikkje større enn ein liten hund,
og er langt frå å være eit rovdyr. Dei fleste av koalane
lever i aust-Australia, og er i dag totalfreda etter å ha vore nesten
utrydda ved rovjakt.
Frå 1800-talet og fram til første del av
forrige århundre vart det jakta stort på koalaene. Europearane
bytta gjerne til seg skinn, og ubehandla skinn blei seld i tusenvis.
Denne omfattande jakta førde til at på slutten
av 1930-talet var koalaen mest utrydda i Sør Australia, og veldig
sjelden å sjå i Victoria og New South Wales.
Bestanden minka og på grunn av at fleire og større
områder blei dyrka eller brukt til bustadar.
Foto: Scandion.
Berre nokre få tusen koalaer var att då ein
sette i gang vernetiltak. Koalane er i dag beskytta av ei streng lov i
alle statar. For å verne koalaen finns det og fleire reservat. Det
er truleg mindre enn 100 000 koalaer igjen i Australia. I 2001 blei over
600 koalaer køyrt ned av bilistar, og eit stort antal av dei døydde.
Bilistar har rett og slett ikkje tålmod til å vente til dei
trege pungdyra kjem seg ut av vegbana.
Koalaene lever i deler av Australia. Vi finn dei i kystområda
i Queensland, New South Wales og deler av Sør- Australia. Mest talrik
er dei i New South Wales og Victoria. Sjølv om koalaen er freda
er ikke maten den et det, og uten eukalyptustrea vil koalaen dø
ut. Det vert no planta trær for at Koalaen skal få nok mat.
Koalane har mange fiendar, som pytonslange, ørner,
ugler og selvfølgelig den australske villhunden, dingoen. Likevel
har ein klart å få koalaen attende til dei områder der
dei tidligare var utrydda.
Oppe i tretoppane vert koalane født, der lever
og døyr dei, der fører dei eit einsformig liv på ein
einsformig kost som består av unge, læraktige og aromatiske
eukalyptusblad. Av dette får dei alt dei treng unnateke vatn; det
må dei gå ned på marka for å få. Men koalaen
drikk lite vatn. Den veska den får i seg får den stort sett
gjennom blada den et.
Foto: Scandion.
Koalaen er, i likheit med wombat og kenguru, eit pungdyr.
Koalaen forplantar seg om sommaren, som er mellom desember og mars i Australia.
Borna blir født tidlig i utviklingsprosessen (35
dagar etter paring) og utviklar seg og veks i moras pung.
Ved fødselen er ungen berre 2 cm lang, blind, naken
og veg mindre enn 1/2 gram, men den kravlar sjølv opp til moras
pung og syg seg fast til ei patte.
Etter 5-6 månader viser ungen seg utanfor pungen,
og klatrar opp på ryggen til mora. 2-3 månader seinare er den
fullvaksen, og flyttar over til trestammen og er klar til å begynne
ei meir sjølvstendig tilvære. Likevel held den seg saman med
mora til neste paringstid, då den blir jaga vekk av ein hann. Sidan
lever den åleine fram til den blir kjønnsmoden.
Koalane kan leve i 20 år, og er den største
av notidas klatrande pungdyr. Hannen veg mellom 6-12 kg, og hoa 5-11 kg.
Lengda kan være mellom 53-84 cm.
Av og til gir koalaen frå seg eit lite bjeff, men
den er meir likesæl for andre skapningar enn noko anna pattedyr.
Koalaene kan sove opptil 18 timer i døgnet, for
det meste om dagen samankrøka i ei klynge av greiner.
Om natta er dei meir aktive. Det er då dei klatrer
i trea for å finne mat. I løpet av eit døgn et ein
koala mellom ½ og 1 kg blad. Det kan føre til matmangel i
mange områder der koalaen lever. Det hender derfor at koalaen blir
flytta til områder der det er meir mat å finne.
...........................................................................................................................................................................
Alle bilder i denne artikkelen er tatt i 2001 under eit
besøk i dyreparken Lone Pine Koala Sanctuary
som ligg utanfor Brisbane, i Queensland.
Foto: Scandion.
|