Jerv - ein frykta motstandar
Forfatter: Scandion
Publiseringsdato: 07.07.2003
Jerven er eit av dei seigaste rovdyr som finst. Eit eineståande
samspel mellom krefter og mot gjer reven til ein svekling og løva
engsteleg. Den er frykta både innanfor og utanfor dyreriket.
Jerven, (Gulo gulo) også kalla fjellfross, blei
totalfreda i Sør-Norge i 1973. Kan bli opptil 1 meter lang og har
svartbrun pels med gulbrun stripe langs sidene og over hovudet. I dag er
totalbestanden av jerv i Noreg på ca 245 dyr. Den norske jervestammen
er på mellom 120 og 180 dyr. Den største konsentrasjonen finn
ein i Bardu, som også har jerven i kommunevåpenet.
Jerven høyrer til mårfamilien. Hannen veg
vanlegvis 12 - 18 kilo, hoa sjeldan meir enn 8 - 12 kilo. Jerven har ein
utruleg kraftig muskulatur. Hovudet er rundt og breidt, beina korte og
kroppen låg med kort buskut hale.
Jerven er ein typisk hamstrar, og drep ofte meir enn
den brukar, og den lagrar overskotsbyttet til seinere bruk. Overskot av
mat i ein kort periode vil derfor bli utnytta på ein effektiv måte.
Den er ein meister i å klatre og kan bære eit reinsdyrshovud
med ei tunge hornkrune høgt opp i eit tre for å ha ein trygg
lagringsplass til maten.
Det einaste svake med jerven er synet; til gjengjeld har
den ein uhyre skarp luktesans.
I kamp er jerven makelaus. Den har lange, krumme klør
og tenner så skarpe som hoggjern. Dette, saman med eit utruleg frekt
pågangsmot, får alle andre dyr til å vike. Både
ulv og bjørn vik unna når jerven er i krigshumør.
Jerven lagar hiet sitt i ei hole eller fjellsprekk. Paringa
skjer i perioden april–august, og dei 1–4 ungane vert fødd i februar
– mars. Frå då av er hoa like aggresiv som hannen. Ved fødselen
er ungane på størrelse med ein lemen, og dei første
to vekene er dei blinde. Alt ut på høsten skil familiens medlemmer
lag og går kvar sin veg.
Når jerven er på jakt er den utretteleg og
kan gjerne vandre 100 kilometer bort frå hiet. Menyen består
for det meste av mindre dyr, smågnagarar, fuglar og ådsel.
Men jerven drep både fullvoksne reinsdyr og elg. Teknikken den brukar
er å lure seg innpå byttet, kaste seg opp på ryggen og
bite seg fast i manken. Som andre mårdyr kan den bli angripen av
den reine mordmani når den slepp til på eit sauebeite.
Jerven jaktar ikkje i flokk som ulven; som regel er den
åleine, men av og til hender det at to-tre dyr - mor, far og unge
- jaktar i felleskap. Om sommaren pleier den ofte liggje og kvile om dagen,
for så og gå på rov i dei lyse nettene. Vinterstid er
den derimot ofte på farten om dagen óg. |