Tapir - ein skapning frå fortida
Forfatter: Scandion
Publiseringsdato: 23.09.2003
Tapiren har opplevd kontinent i drift, overlevd istider
og sett andre artar komme og gå. Etter 40 millionar år på
jorda kan kanskje berre dyrehagane redde den frå utsletting.
Tapiren er ein av dei minst kjende skapningane på
jorda. Fossil viser at den eingong held til i Kina, Europa og Nord-Amerika.
Då klimaet vart kaldare for ein million år
sidan døydde Tapiren ut på dei nordlege breddegrader. Ei grein
av familien vandra sørvestover, ei annen mot søraust. I dag
held tre av fire nolevande artar til i dei tropiske delane av Sør-Amerika,
den fjerde i Søraust-Asia.
Den søramerikanske tapir
Dette merkelege dyret har nakke som ein okse, øyrer
som ein hest, bakbein som eit nashorn, kropp som ein gris, snabel som ein
elefant, veg opptil 350 kilo, kan kvitre som ein fugl og er raskare enn
dei fleste hundar til tross for ein klumpete form. Den sym forbausande
godt og kan halde seg under vatn i lang tid.
Hest og nashorn er nære slektningar og tapiren nedstammar
frå forhistoriske upartåa hovdyr som det eingong var meir enn
150 forskjellige artar av.
Namnet har den fått frå indianarane i Amazonas
sitt ord "tapiira, som betyr stort, firbeint dyr.
Tapiren sitt mest særprega trekk er den snabelliknande
snuten. Snabelen kan forlengast som eit teleskop - og denne snuten er også
eit slags varslingssystem som set tapiren i stand til å oppdage fare.
Det kan være nødvendig, fordi tapiren har små auge og
dårleg syn. Farer som den må vokte seg mot før dei kjem
innanfor synsvidda er jaguar og kvelarslange i Sør-Amerika og tiger
og leopard i Asia. Tapiren held seg skjult om dagen (vanlegvis i vatnet)
og et om kvelden og tidleg om morgonen.
Den Sør-amerikanske arten er mest utbreidd. Den
veg omtrent 180 kilo, har kort, strittande man og glatt, brun pels. Denne
arten held til i låglandsområda frå Colombia og Venezuela
sine grasdekte sumpområder og tette jungel, gjennom Amazonasbassenget
til det nordlege Argentina.
Den meir sjeldne og utrydningstrua bergtapiren held til
i dei høge Andesfjella i Venezuela, Colombia, Ecuador og delar av
Peru. Den veg omtrent 225 kilo. Bergtapiren har tett, mjuk og krølla
pels, og godt utrusta mot kulde i opptil 4500 meters høgde i dei
tropiske regnskogane.
Den sør-amerikanske tapiren er det største
ville landpattedyr i dei amerikanske tropane. Den vandrar på kryss
og tvers i bratte skråningar i opptil 1800 meters høgde frå
det sørlege Mexico til dei vestlege grensetraktene i Colombia og
Ecuador.
Skaberakktapiren med sin karakteristiske kroppsfarge.
Størst av alle artar er den 350 kilo tunge indiske
Skaberakktapiren som lever i tropiske regnskogar og sumpområder i
Burma, Thailand, Malaysia og Sumatra. Den svarte kroppen er nesten delt
i to av ein sølvkvit pelskrans som går frå skuldrane
og endar halvvegs nede på enden. I naturen er dette ein beskyttelsedrakt
som bryt den to meter lange kroppen sine linjer og gjer den nesten usynleg
i dei djupe skuggane i skogen.
Tapiren er ein einstøing og blandar seg sjeldan
med andre, sjølv ikkje sine artsfrendar. Dei slår seg saman
to og to berre for å parre seg. Etter 13 månader vert ungen
født, og det vert skjeldan meir enn ein unge om gongen.
Heldigvis formerar Tapiren seg også i fangenskap
og lever til den vert omtrent 30 år.
Tapiren, som har sett kontinent i endring og alpane bli
til, kan komme til å forsvinne frå sine naturlege områder
på grunn av sin naturlege fiende nummer ein: nykomlingen menneske.
Sjølv om Tapiren av og til kan klare seg bra i
fangeskap, vil det være trist om dei zoologiske hagane skal bli dette
dyret sin siste tilfluktsstad. |