Hovudside
Rogaland
Hordaland
Sogn of Fjordane
Møre og Romsdal
Leksikon
Ekspedisjonar
 

    

    
Sydpolekspedisjonar
Forfatter: Scandion
Publiseringsdato: 24.09.2003

Ekspedisjonane omfattar dei ferder som er gjort for å utforske dei sørlege polarområda. Til å begynne med søkte ein etter det legendariske "Terra Australis Incognita", det ukjente sydland, med sikte på komersiell utnytting. 

Fangst på kval og sel i havet, ga støtet til ei rekkje ekspedisjonar som førte til fleire landoppdagingar. 

Seinare begynte den vitenskaplege utforskinga. Dei norske ekspedisjonane, sendt ut av konsul Lars Christensen i åra 1927 til 1937, dreiv ved sida av kvalfangst leiting etter nytt land som delvis vart kartlagt frå fly. Vitenskaplege observasjonar vart også utført i stor utstrekning. 

Desse ekspedisjonane la grunnlaget for den norske anneksjon av Dronning Maud Land, frå 20 grader v.l. til 45 grader ø.l. i 1939. 

Dei seinare års vitenskaplege utforskning av Antarktis kulminerte i eit mektig internasjonalt samarbeid i forbindelse med Det internasjonale Geofysiske år 1957-58. 

Sydpolekspedisjonar 

1738 - 39 
J. B. C. Bouvet de Lozier oppdaga Bouvetøya. 

1771 - 75 
James Cook segla rundt Antarktika så langt som mulig. 

1819 - 20 
Edvard Bransfield oppdaga øyane på vestkysten av Palmerhalvøya. 

1819 - 21 
Thaddeus Bellingshausen segla rundt Antarktika og oppdag bl.a. Peter I øy. 

1820 - 21 
N. B. Palmer oppdaga Palmerhalvøya el. øyar utanfor. 

1830 - 32 
John Biscoe segla rundt kontinentet og oppdaga Enderby land og delar av Palmerhalvøya som han kalla Graham Land. 

1837 - 40 
J. S. C. Dumont d'Urville undersøkte Sør-Orknøyane, Sør-Shetland og øyane vest for Palmerhalvøya. Oppdaga Adélie Land. 

1834 - 40 
Charles Wilkes oppdaga Wilkes Land med Knox kyst. 

1839 - 43 
James Clark Ross trengte gjennom drivisen og oppdaga Rosshavet og is-shelfen og utforska Victoria Land. 

1892 - 93 
C. A. Larsen på "Jason" trengte inn i Weddellhavet, samla dei første fossiler frå Antarktis og oppdaga øyar i vest. 

1893 - 94 
C. A. Larsen oppdaga Oscar II kyst. 

1894 - 95 
Leonard Kristensen gjorde den første landgang på det antarktiske kontinent på Kapp Adare. 

1897 - 99 
A. deGerlache på "Belgica" kartla vest for Palmerhalvøya, vart liggande fast i isen og dreiv i 12 månader sør for Peter I øy. "Belgica" var det første fartøy som overvintra i Antarktis. 

1898 - 99 
Carl Chun på "Valdivia" oseaografiske ferd som bl.a. bestemte Bouvetøya sin posisjon nøyaktig. 

1898 - 1900 
C. E. Borchgrevink på "Southern Cross" overvintra for første gong på kontinentet. Undersøkte Ross is-shelf på ei sledeferd. 

1901 - 03 
Otto Nordenskjöld på "Antarctic" kartla Palmer-halvøya og overvintra der. 

1901 - 03 
E. von Drygalski på "Gauss" oppdaga Keiser Wilhelm II kyst. 

1901 - 04 
R. F. Scott på "Discovery", den første større ekspedisjonen på land. Sledeparti til 78 grader sørleg bredde. Undersøkte kysten av Victoria Land og overvintra der. 

1902- 04 
W. S. Bruce på "Scotia" oseanografisk undersøkelse i Weddellhavet, oppdaga Coats Land. 

1903 - 05 
J. B. Charcot på "Franqais" kartla vestkysten av Palmerhalvøya. 

1907 - 09 
E. H Shackleton overvintra på Rossøya i Rosshavet, sledeferd til 88 grader 23´s bredde. 

1908 - 10 
J. B. Charcot på "Pourquoi Pas?" kartla og overvintra vest for Palmerhalvøya. 

1910 - 12 
Roald Amundsen med "Fram" overvintra på Rossbarriéren. Fem mann nådde Sydpolen 14/12 1911, oppdaga Dronning Maud fjellkjeden. Presterud foretok sledereise til Edvard VII halvøy. Les artikkel 

1910 - 12 
W. Filchner på "Deutschland" oppdaga Luitpold kyst og Filchner is-shelf. 

1910 - 13 
R. F. Scott på "Terra Nova" overvintra på Rossøya, fem mann nådde Sydpolen 18/1 1912, men alle omkom på heimvegen. 
Gjorde undersøkelsar i Victoria Land. 

1911 - 14 
Douglas Mawson på "Aurora" oppdaga og utforska Dronning Mary kyst og Georg V kyst, landpartier. Overvintra. 

1914 - 17 
E. H. Shackleton på "Endurance" oppdaga Caird kyst. Skuta i drift i Wedellhavet og skrudd ned. Folka vart redda etter store strabasar. 

1927 - 28 
Håkon Mosby og Harald Horntvedt på "Norvegia" annekterte Bouvetøya for Noreg 1/12 1927. 

1928 - 29 
Ole Olstad og Nils Larsen på "Norvegia" annekterte Peter I øy for Noreg 2/2 1929. 

1928 - 30 
R. E. Byrd overvintra på Ross is-shelf i "Little America". Med fly til Sydpolen 29/11 1929. 

1929 - 30 
Hj. Riiser-Larsen og Nils Larsen kartla kysten av Enderby Land, oppdaga og kartla Kronprins Olav kyst og Kronprinsesse Märtha kyst. 

1929 - 31 
Douglas Mawson på "Discovery" kartla kysten frå 45 gr. til 75 gr. øst. lengde. 

1930 - 31 
Gunnar Isachsen, Hj. Riiser-Larsen og Nils Larsen på "Norvegia" oppdaga og annekterte Prinsesse Ragnhild kyst, omsegla heile kontinentet. Andre norske kvalfangstskuter undersøkte og Lars Christensen kyst. 

1932 - 33 
Hj. Riiser-Larsen landa ved Riiser-Larsenhalvøya for å foreta ein sledereise langs kysten til Wedellhavet, men isen dei låg på braut opp og dreiv til havs. Dei vart redda av ei kvalfangstskute. 

1933 - 34 
Lars Christensen flaug over L. C. kyst og Mac-Robertson kyst og oppdaga Kong Leopold og Dronning Astrid kyst. 

1933 - 35 
R. E. Byrd overvintra i "Little America", utstrakt kartlegging av fjella i sør og øst. 

1934 - 35 
Klarius Mikkelsen oppdaga og kartla Ingrid Christensen kyst. 

1935 - 36 
Lincoln Ellsworth, transkontinental flytur frå Palmerhalvøya til Hvalfiskbukta. 

1936 - 37 
Lars Christensen og Hj. Bråvold langs kysten av Dronning Maud Land og lenger østover. Widerøe og Romnes fotograferte fjella Sør-Rondane frå fly. 

1938 - 39 
Paul Ritscher med "Schwabenland" langs kysten av Dronning Maud Land og fotografering frå fly av fjella mellom 14 gr. v.l. og 15 gr. ø.l. 

1939 - 41 
R. E. Byrd "Operation Highjump", utstrakt flykartlegging rundt heile kontinentet. 

1947 - 48 
Finn Rønne, kartlegging av Palmerhalvøya. 

1949 - 52 
Norsk-britisk-svensk ekspedisjon til Dronning Maud Land med hovudbase "Maudheim", leia av John Giæver. Kartla med fly og sledepartier det vestlege Dronning Maud Land. 

1955 - 60 
I forbindelse med Det internasjonale geofysiske år 1957-58 deltok 12 nasjonar med ein eller fleire ekspedisjonar til Antarktis. 
Av desse bør namnast: 
1958 - 59 
Norsk flykartleggingsekspedisjon under leiing av B. Lunce, med personell frå Flyvåpenet. Flyfotografering av fjella i Dronning Maud Land. 

1959 - 60 
Norsk ekspedisjon under ledelse av Sigurd Helle med hovudbase i "Norway Station", Dronning Maud Land, bl.a. kartlegging av fjella med sledepartier. 

 
Copyright © Scandion, 5986 Hosteland - E-post: mopdal@online.no 
Webredaktør: Magne Opdal