Frå fingrar til kalkulator
Forfatter: Scandion
Publiseringsdato: 16.02.2005
Ein
gong var det nok å telje på fingrane. Ved større reknestykker
brukte ein småstein. Så kom kuleramma, reknestaven og reknemaskina.
Ein lang utviklingsprosess fram til kalkulatoren.
Då menneska tok til å drive med handel og
navigere, vart det eit behov for eit nøyaktig talsystem. Titalssystemet
(desimaltal) var naturleg, fordi ein då kunne ta fingrane til hjelp.
Men andre system har også vore brukt, f.eks. 60-talsystemet,
som oppstod i Babylon. Etter 4000 år er dette systemet framleis i
bruk når det gjeld minuttar, sekundar og dei 360 gradene i ein sirkel.
Rundt år 800 vart nullen oppfunnen i India. Saman
med dei arabiske tala som vi brukar framleis, var det mulig å beskrive
alle tal ved å plassere 1-9 på ulike plassar. Dette systemet
kom til Europa rundt år 1000.
På 1600-talet fann den tyske matematikaren Gottfried
Wilhelm von Leibniz ein måte å skrive alle tala på, som
kombinasjon av 1-tal og nullar.
Det kunne brukast i eit elektronisk krinslaup med brytarar.
Ein kontakt har, som ei lyspære, berre to funksjonar: på eller
av.
Derfor er to-talsystemet eller binære tal grunnlaget
for kalkulatoren og datamaskina.
Når ein tastar inn eit tal på kalkulatoren,
vert det oversett til to-talsystemet, altså til 1-tal eller nullar.
1 eller 0 er det einaste som eit elektronisk krinslaup i ein kalkulator
kan forstå: Spenning på = 1, spenning av = 0.
Krystall sparer straum
Dei første kalkulatorane som kom, synte svaret
med raude tal. I dag vert det berre brukt flytande krystall, som reflekterar
lys istaden for å lage lys. Krystalla ligg i ei væske bak ei
glasplate, og vert svarte berre når dei vert påverka av straum.
Då kan dei vise tal og figurar. |