Odelsrett og Åsetesrett
Forfatter: Scandion
Publiseringsdato: 05.09.2006
Odelsrett er eit svært gamalt, særnorsk rettsinstitutt
med lang tradisjon i Noreg. I skaldekvad frå vikingtida er denne
retten nemnt. Eigedom som det kviler odel på, blir kalla odelsjord.
Ein eigedom blir rekna som odlingsjord når anten
jordbruksarealet er minst 20 dekar, eller det høyrer til så
mykje anna areal, rettar og lunnende at den produksjonsmessige verdi tilsvarar
minst 20 dekar jordbruksareal.
Ein eigedom der jordbruksarealet er under 5 dekar er likevel
aldri odlingsjord. Det same gjeld ein rein skogeigedom der det produktive
arealet er under 100 dekar.
Odelsretten er ein rett til å løyse inn ein
landbrukseigedom når den er gått ut av odelsslekta eller til
nokon med dårlegare odelsrett. Odelsrett tilkjem etterkommarane til
den personen som har hevda odel. Odelshevd er fullførd når
eigedomen har vore i familien i 20 år. Løysingsfristen er
eitt år. Den som løyser ein eigedom på odel må
betale odelstakst til motparten og dekke kostnaden med takseringa.
Dersom den som har best odelsrett er barn av eigaren,
har han også åsetesrett.
Åsetesrett er retten som den nærast ætta
person til eigaren i rett nedadstigende line (barn, barnebarn) har til
å overta ein gard på landet på spesielt gunstige vilkår.
Han må samtidig være odelsberettiga til eigedommen.
Åsetesretten skal medvirke til at etterkommande
generasjonar skal kunne overta gardsbruk til ein pris som gjer det muleg
å drive garden økonomisk. Medan ein odelstakst på ein
eiendom skal atterspegle omsetningsverdien på eigedommen ved fritt
sal, skal ein åsetestakst ta hensyn til at eigedommen skal drivas
rekningssvarande og berre som eit gardsbruk.
Kjelde:
Nynorsk
Wikipedia
Lov
om odelsretten og åsetesretten |