Steinbygningar i Gulen
Forfatter: Gulen kommune
Publiseringsdato: 21.06.2004
Midt-Taklestølen. Foto: Scandion.
Stein er mykje brukt i byggjeskikken langs heile den skogfattige
norskekysten, men ingen stader har så mange og varierte steinbygningar
som Nordhordland og Gulen. På fleire av gardane i Gulen er det innslag
av steinmurar i alle bygningane, i tillegg til flotte steingardar, gjerne
med innebygde gardflorar (fjøs), i skiljet mellom utmark og innmarksbeite.
Ein del av steinbygningskunsten i Gulen har gått
tapt dei siste 50 åra, men fleire og fleire skjønar kva imponerande
fagkunnskap og arbeidsinnsats som ligg gøymt i dei solide og snorrette
turrmurane, og ynskjer å ta vare på desse viktige kulturminna.
Husmurane vart bygde som doble kistemurar utan nokon form
for bindemiddel, anten som vernemur mot kald vind, som på Tynning
i Brekke, eller som beremur, som på Molde på Dalsøyra.
Murane er gjerne tjukke i botn, og smalare mot toppen.
Vatnet vert drenert vekk frå innerveggane, og veggane på mange
er utruleg jamne. Nokre av dei er rekna mellom det mest avanserte og beste
murararbeid som finst i dei norske bygdene. I dei store steinløene,
t.d. på Midtun i Eivindvik, er beremurane ofte kombinert med grindverk
i tre, same teknikken som finst i stavkyrkjene.
Sjølv om byggjetradisjonen strekker seg attende
til middelalderen, tyder mykje på at dei fleste steinbygningane i
Gulen er frå tida etter utskiftingane på 1800-talet fram til
omlag 1900. |